کاربرد انواع اگزاست فن در صنایع | بیشترین کاربرد در ایران
به دستگاهی که بتواند با خارج کردن هوای داخل هر محیط بسته یا وارد کردن هوای تمیز (فیلتر شده یا Fresh air) به داخل همان محیط باعث چرخش هوا شود اگزاست فن یا به اختصار فن هوادهی می گویند. در حالت کلی ما دو نوع فن داریم :
- فن یا هواکش آکسیال
- فن حلزونی یا سانتریفیوژ
در ادامه به کاربرد این دو نوع اگزاست فن در صنایع بصورتیکه بیشترین کاربرد را در ایران خواهند داشت میپردازیم.
کاربرد انواع هواکش یا اگزاست فن در صنعت
همانطور که اشاره شد دونوع اگزاست فن داریم که در زیر به ترتیب در خصوص کاربرد انواع فن های سانتریفیوژ و هواکش های آکسیال در صنعت صحبت خواهیم کرد. لازم به ذکر است این کاربردها بر اساس بیشترین استفاده در داخل ایران می باشد ولی کابردهای دیگری غیر از کاربردهای ذیل میتواند داشته باشند.
کاربرد اگزاست فن سانتریفیوژ
فن های سانتریفیوژ بدلیل اینکه بشکل حلزونی تولید می شوند کاربردهای متعددی در صنعت دارند که مهمترین آنها غبارزدایی و کاهش آلودگی محیط، انتقال مواد، تهویه مطبوع بهداشتی، تعدیل دمای محیط و رطوبت زدایی نیز می باشد.
بعلاوه مکانیزم آنها بصورت مکندگی یا دمندگی هوا می باشد که در زیر به آنها اشاره خواهیم کرد.
کاربرد در کارگاههای تولیدی
در اکثر کارگاه های تولیدی ماشین آلات صنعتی دود آلاینده های زیادی را تولید می کنند که برای کارگران آن مجموعه خطرات تنفسی زیادی را ایجاد می کنند. به همین دلیل با نصب کانالهای هوا در چند نقطه از محیط صنعتی اگزاست فن سانتریفیوژ دود را به بیرون هدایت می کند.
بعلاوه در سوله های تولیدی هم بدلیل باز بودن درب ورودی سوله و ورود هوا از پنجره به داخل سالن باعث میشود گرد و غبار در هوا بیشتر شود. به همین دلیل هم یکی از راههای حذف این گرد و غبار استفاده از سانتریفیوژ مکنده است.
چگونگی انتقال مواد و جداسازی اگزاست فن سانتریفیوژ دمنده
این عمل بوسیله بلوئر یا دمنده فشار قوی صورت می گیرد. این نوع از اگزاست فن با دمنده فشار قوی با توجه به ساختار آن توانایی ایجاد جریان هوای کم با فشار استاتیکی بالا دارا بوده و در سایزهای مختلف طراحی و تولید می شوند. این نوع از فن ها مناسب برای جابجایی ذرات سبک در هوا مثل بخار آب یا برای جداسازی کیسه از دور مرکبات نیز استفاده می شود.
بدین صورت که همیشه دور میوه ها پوششی به شکل کیسه وجود دارد که اکثرا برای جلوگیری از خراب شدن میوه در مجاورت هوا و عدم سرایت کپک به سایر میوها پوشانده می شوند. وقتی این میوه ها در داخل مخزن این دستگاه میریزیم هوا با فشار بالا به میوه ها برخورد کرد و باعث جداسازی پوشش از میوه ها می شود.
کاربرد در آزمایشگاهها
در آزمایشگاه ها و مراکز درمانی که با مواد شیمیایی و انواع بیماری ها سر و کار دارند، همیشه گازهای سمی و بیماری زا در هوا معلق خواهد بود. به همین دلیل نمی توان این گازها را مستقیما به بیرون هدایت نمود. گاهی اوقات نیز شرایطی ایجاد می شود که نمی توان هوا را به بیرون انتقال داد (به دلیل کمبود هوا در محیط و ایجاد فشار منفی).
برای حل این مشکل، نوعی از اگزاست فن های سانتریفیوژ وجود دارد که دارای کیسه های تهویه هستند. هنگامی که هوا از داخل این کیسه ها عبور می کند، به نوعی تصفیه شده و هوای تمیز و عاری از بیماری به محیط هدایت می شود.
اگر فقط هوای محیط آزمایشگاه را بخواهیم به بیرون هدایت کنیم، باید از اگزاست فن مکنده با فیلتر کیسه ای استفاده کنیم که فقط هوا را عاری از بیماری کرده و به بیرون هدایت می کند. اما اگر قرار باشد هوای محیط را گرفته و تهویه کرده و دوباره به همان محیط انتقال دهیم، باید علاوه بر فیلتر کیسه از فیلتر HEPA نیز استفاده کنیم. در این صورت، دستگاه بکوارد هوا را گرفته و پس از عبور از فیلترها و تهویه، هوای تمیز به محیط انتقال پیدا می کند. این نوع تصفیه هوا، که علاوه بر حذف گرد و غبار معلق در هوا، قابلیت به دام انداختن تمامی ویروس ها و میکروب های موجود در هوای آلوده وروی به اگزاست فن را دارا می باشد.
کاربرد در تعدیل دما در کارخانجات و باشگاهها
در تمامی محیط های صنعتی اعم از کارخانجات و کارگاه های تولید به دلیل کار کردن ماشین آلات صنعتی همیشه هوای محیط گرمای بسیار بالایی خواهد داشت. علاوه بر این وجود دیگ های تولیدی مثلا دیگ بخار یا دیگ ذوب آلومینیوم دمای محیط را تا 50 درجه هم بالا میبرد به همین دلیل بوسیله های هودهای صنعتی که روی هر دیگ تعبیه شده است هوای گرم متساعد شده از دیگ ها بوسیله اگزاست فن سانتریفیوژ به بیرون از کارخانه هدایت می شود.
علاوه بر محیط های صنعتی، در محیط های شهری مثلا در باشگاه های بدنسازی هم بدلیل فعالیت های ورزشکاران دمای بدن بالا رفته و علاوه بر گرما، بدن عرق میکند. به همین دلیل با نصب هواکش های سانتریفیوژ می توان علاوه بر کاهش دمای محیط به تهویه مطبوع محیط هم کمک کرد.
کاربرد در رطوبت زدایی محیط با استفاده از فن حلزونی
در تمامی استخرهای همیشه ذرات آب بعد از بخار شدن به سقف می چسبند یا بصورت شبنم در هوا معلق شده و باعث افزایش بیش از حد رطوبت در محیط می گردد. به همین دلیل در اکثر استخرها همیشه چندین کانال هوای در چهارگوشه محیط نصب کرده و با استفاده از اگزاست فن های حلزونی رطوبت اضافی را به بیرون انتقال می دهند.
اما نکته مهم در خصوص این بخش باید پروانه ها و بدنه اگزاست فن بوسیله مواد ضد زنگ پوشش داده شوند. بعبارتی یک لایه رنگ الکترواستاتیک روی بدنه و پروانه باعث میشود که هیچوقت زنگ نزند و نیازی به خرید مکرر دستگاه هواکش نخواهید بود.
یکی از انواع اگزاست فن های سانتریفیوژ که فقط کار مکش هوا را انجام میدهد با نام اگزاست فن پروانه مستقیم در بازار شناخته می شود که بدون تسمه بوده و پروانه دستگاه بصورت مستقیم به موتور وصل می باشد. این فن های مکنده فقط برای تهویه هوای سرویسهای بهداشتی خانه های مسکونی (بعبارتی مکانهای غیرصنعتی) مورد استفاده قرار می گیرند.
کاربرد هواکش آکسیال در صنعت
هواکش های آکسیال که بیشتر به عنوان فن های پنجره ای شناخته شده هستند همیشه بصورت مربعی نیز تولید می شوند و موتور همیشه در معرض دید است. (برخلاف سانتریفیوژ که موتور در محفظه حلزونی شکل قرار دارد.)
این نوع هواکش ها بیشتر برای تخلیه هوای محیط کاربرد داشته (استفاده بعنوان مکنده) و برای رطوبت زدایی، کاهش دمای محیط و خروج دود به بیرون مورد استفاده هستند که در زیر به آنها اشاره خواهیم کرد:
کاربرد هواکش آکسیال بعنوان رطوبت زدا
این دستگاه همانند اگزاست فن سانتریفیوژ می تواند رطوبت مازاد در محیط را به بیرون هدایت کند و باید با رنگ الکترواستاتیکی هم کاور شود تا به مرور زمان پوسیده نشود.البته از نظر کارایی هیچ فرقی با هواکش های سانتریفیوژ ندارند.
اما نحوه نصب و کارکرد این فن با سانتریفیوژ در نحوه انتقال هوا به بیرون است. بدین صورت که هیچ کانال کشی نیاز نبوده و با توجه به حجم هوای داخل محیط تعدا مورد نیاز محاسبه شده و به دیواره های استخر نیز نصب می شود.
کاهش دمای محیط و خروج دود
این فن ها اکثرا در سوله هایی که امکان نصب اگزاست فن حلزونی نبوده یا نمی توان کانال کشی به تمامی نقاط صورت گیرد مورد استفاده قرار میگیرند. این فن ها را گاهی می توان بجای پنجره ها در سالن نصب نمود و با دمپر آنها را باز و بسته کرد تا علاوه بر خروج هوای محیط به بیرون، نور خورشید هم بتواند به داخل سالن تابیده شود.
بعلاوه همین هواکش ها می توانند تمامی دود و آلاینده های تولید از شده از سوخت های دستگاه ها را به همین صورت به بیرون هدایت کنند.
نتیجه گیری
تمامی فن ها اعم از سانتریفیوژ (بکوارد یا فوروارد یا مکنده پروانه مستقیم) و آکسیال با چرخش هوای محیط می تواند بسیاری از مشکلات دمایی و حتی تنفسی افراد حاضر در مکان بسته را فراهم کنند. حال اینکه بدنه ی هر کدام از دستگاه ها باهم چه فرقی دارد به چندین عامل بستگی دارد که مهمترین آنها اقلیم منطقه و مکان مورد استفاده اگزاست فن ها می باشد. بعنوان مثال در تمامی کارخانجات تولید مواد شیمیایی باید بدنه جنس پی وی سی بوده تا در مقابل اسید و سایر گازهای خوردنده مقاومت کافی داشته باشد.
عامل بعدی مهم میزان هزینه اختصاص داده شده برای خرید اگزاست فن است. مثلا بدنه از استیل باشد یا فولاد. چون قیمت هر ورق استیل به مراتب بیشتر از ورق فولادی می باشد. ولی عملکرد تمامی فن ها به صورت مشابه هم هستند.
