تریلی حمل اسید، در زمره‌ی تجهیزات شدیداَ کاربردی بمنظور حمل و جابجایی اسیدها جای دارد. بخاطر داشته باشید که در سرتاسر دنیا، اسید سولفوریک بصورت صنعتی در کارخانجات مواد شیمیایی تولید میشود و بایستی این مواد اسیدی بصورتی استاندارد حمل شوند. جهت حمل و نقل مواد و سیالات از تولید کننده به خریدار، بایستی از ادواتی همچون تریلی حمل اسید استفاده شود تا هم عملکردی مطابق با استانداردها صورت گرفته شده باشد و هم این اطمینان تجربی وجود داشته باشید که هیچ مشکلی پیش نیاید.
در حقیقت بدلیل خطرناک بودن بیش از حد سیالات اسیدی، باید استفاده از متدهای مناسب جابجایی، نظیر بکارگیری از مخازن حمل اسید یا سیالات اسیدی جدی گرفته شود. بطوریکه فارغ از پاشش ذوب کننده و خطرناک اسیدها بر روی بدن انسان، حتی استنشاق بوی آنها نیز میتواند مشکلات شدید گوارشی را برای افراد بوجود بیاورد!!. فلذا پیشرفت تکنولوژی و علم، باعث تحول عظیم در حمل و نقل مواد اسیدی شده است و ما قصد داریم در این مقاله، با تانکرهای حمل اسید آشنا شویم.
انتقال سیالات با تریلی حمل اسید
بهره گیری از انواع تریلی حمل اسید (تانکر حمل)، بی شک بعنوان یکی از مطمئن ترین شیوه‌های انتقال و جابجایی سیالات اسیدی و مواد خورنده‌ی شیمیایی مطرح است. تمامی اسید ها درواقع بصورت مایع هستند. بنابراین انتقال آنها با چالشهایی روبروست؛ و باید به‌نحوی از کارخانه، به سایر مراکز تولیدات شیمیایی منتقل شوند. تانکرهای حمل مواد شیمیایی و اسیدی، قابلیت انتقال و ذخیره سازی انواع اسیدها مانند:
- سولفوریک اسید،
- اسیدهای کلریدریک و هیدروفلوئوریک،
- هیدروکلریک،
- هیدرو سیانیک ACID،
- NITRIC ACID،
و سایر عناصر خورنده‌ی صنعتی را دارند. البته پیش از انتقال عناصر خورنده، بایستی به ویژگیهای هریک از سیالات خورنده توجه داشت. درحقیقت لزوم توجه به مشخصات عناصر، بمنظور تطبیق آن با جنس بدنه و میزان مقاومت تریلی حمل اسید است و بررسی این مسئله که آیا تانکر حمل اسید موردنظر، توانایی مقاومت و حمل سیالات مختلف را دارد یا که خیر. بعنوان مثال هر ACID برای خود یک سری مشخصات و ویژگیهای خاصی دارد. پارامترهایی نظیر:
- چگالی یا دانسیته مشخص،
- درصد خلوص معین،
- غلظت،
- دمای عملیاتی. (در حالت عادی یا در صورت رقیق سازی سیال) و…،
که باید بر اساس این مشخصات، طراحی و تولید تریلی حمل اسید مورد نیاز صورت پذیرد. ضمن اینکه شرایط محیطی برای حمل اسیدها (منطقه گرمسیر یا سردسیر بودن) نیز، موضوعی پراهمیت است.
ویژگیهای فنی تولید تانکر حمل اسید
نکات متعددی را میتوان در رابطه با مشخصات فنی و تولید انواع تانکر حمل اسید یا همان تریلی حمل اسید، بیان نمود. مقاومت شیمیایی این تانکر ها بسیار حائز اهمیت است. فلذا به داخل و خارج تمامی مخازن حمل اسید، مواد شیمیایی ضد خوردگی آغشته میشود. سپس بدنه این تجهیزات برای مقاومت بیشتر، رنگ آمیزی می گردد. گرچه این عمل باید بدون اتصالات و فلنج ها روی مخزن انجام بگیرد. مجموعه‌ی این اقدامات و فعالیت‌ها، سبب:
- جلوگیری از نشتی،
- مقاومت در برابر خوردگی،
- مقاومت در برابر فرسودگی حاصل از خورنده بودن سیالات اسیدیته،
- ایستادگی چشمگیر تانکر حمل اسید در برابر ضربه (هنگام حمل بر روی ماشین تریلی)،
- افزایش عمر اقتصادی مخزن حمل اسید،
و… خواهد شد. بازه‌ی دمایی قابل تحمل این تانکرها نیز بسیار مناسب است. حدفاصل دمایی قابل تحمل این مخازن اسید، بین 20- تا 60+ درجه سانتی گراد می‌باشد. پلی اتیلن‌ها نسبت به مخزنهای استیل، بازه دمایی گسترده‌تری را ارائه میدهند. ولی در حفظ و حمل اسیدهای غلیظ، ضعف بیشتری خواهند داشت!. شرکت سازآب بعنوان برترین تولیدکننده مخازن نگهداری و حمل اسید، تجهیزات با کیفیت بالایی را تولید می نماید. چنانکه صاحبان صنایع میتوانند با اطمینان خاطر کامل، به استفاده از آنها بپردازند.
قطعات بدنه تریلی حمل اسید از استیل با ضخامت بدنه 5میلیمتر تولید و به همدیگر جوش میشوند. برای تقویت و مقاومت بدنه تانکر حمل اسید از حلقه‌های استیل بصورت کمربند استفاده خواهد شد. کمربندهای STEEL قادرند تا فشار وارد شده از داخل مخزن توسط سیال را تا حدود زیادی خنثی کنند.
شیر اضطراری تانکر حمل اسید تریلی
برای کسب اطمینان خاطر از بی خطر بودن تریلی حمل اسید (نصب شده بر روی تریلی)، از تجهیزاتی نظیر:
- شیر اضطراری فولاد ضد زنگ و
- شیرهای تخلیه اضطراری،
استفاده میشود. ضد زنگ بودن این شیرآلات، مسلماَ به افزایش عمر تانکر حمل اسید تولیدشده، کمک خواهد نمود. البته توصیه میشود از پوششهای ضد خوردگی بر روی شیرآلات استفاده کنید. شایان ذکر است که:
بایستی از ماشین‌آلاتی برای جابجایی مخزن حمل اسید استفاده نمود که توانایی حمل بی‌دردسر آنها را داشته باشند. ضمن اینکه در شرایط سخت جاده ای و هوایی دچار نقص نشوند. تریلیهای تک محور، دو محور و سه محور، غالباَ در شرایط مختلف جاده ای و بر مبنای نیازهای پروژه ای، برای حمل تانکرهای حمل اسید (با ظرفیت مختلف) بکار گرفته میشوند.
اگرچه نمیتوان ظرفیت دقیقی را متناسب با میزان بارگیری تریلی‌ها ارائه نمود. ولی بطور تجربی مخازن تا 20 تن بر روی تریلیهای دو محور و انواع تانکر حمل اسید با ظرفیت 26 تن به بالا، بر روی تریلیهای سه محور نصب میگردند.
جنس بدنه تریلی حمل اسید
بطورکلی بدنه مخازن حمل اسید تانکری یا تریلی، از چند متریال متنوع ساخته میشوند که عبارتند از:
- استنلس استیل،
- پلیمرها،
- کربن استیل،
- آلومینیوم و غیره.
به بیان بهتر میتوان گفت که:
در بیشتر موارد، فولاد ضد زنگ (STEEL) متریال اصلی ساختاری مورد استفاده برای مخزن حمل اسید می‌باشد. تانکر حمل اسید تریلی، از ساختاری چند لایه (جداره دار قوی) تشکیل گردیده که قسمت بیرونی آن از استنلس استیل و آلیاژ آلومینیوم ساخته شده است.
زیرا این متریالها مقاومت ویژه‌ای را در برابر اسیدها از خود ارائه نموده و در غلظتهای بالا، دچار خوردگی نمیگردند. مثلاَ فولاد ضد زنگ در برابر اسید سولفوریک رقیق و اسید هیدروکلریک رقیق، بسیار مقاوم است. بهره گیری از استیل و فولادهای با رنگ ضدزنگ، در ساخت انواع مخزن اسید بسیار رایج است.
دلایل محبوبیت مخزن حمل اسید استیل
همواره این سوال طرح میشود که: «چرا استفاده از استنلس استیل در تولید تریلی حمل اسید، بهتر است؟»
فولاد مقاومت بالایی در برابر اسید دارد. ولی به مرور زمان (پس از گذشت 4 سال)، امکان سوراخ شدن و رخ دادن یک فاجعه در اثر پاره شدن تریلی حمل اسید، بوجود می‌آید!!. بعبارتی اگر از فولاد معمولی برای ساخت مخازن ACID استفاده شود، خوردگی تانکر در طی گذر زمان باعث ایجاد مشکلات زیادی، از جمله آلودگی اسیدها میشود. ولی اگر از استیل در تولید انواع تانکر حمل سیالات اسیدی استفاده شود، بعید است این اتفاقات رخ دهد.
استنلس استیل در برابر واکنشهای مختلف شیمیایی مقاوم است. بنابراین نمیتواند به راحتی توسط موادی مانند اسیدهای سولفوریک و هیدروکلریک رقیق خورده شود. گرچه بایستی به ترکیبات شیمیایی حمل شونده توجه زیادی داشت. زیرا برخی از عناصر شیمیایی، قابلیت واکنشدهی بسیار بالایی را با فلزات داشته و در طی چنین فرآیندهایی، علاوه بر ایجاد خوردگی‌های شیاردار، هیدروژن آزاد میکنند!.
ویژگی مهم استنلس استیل، ایجاد و تشکیل یک لایه اکسید کروم نازک و غیرفعال بر روی سطح است. بطوری که از کنش‌ها و فعل و انفعالات شیمیایی بیشتر روی آلیاژ فلز، جلوگیری میکند. این لایه محافظ دست نخورده باقی می ماند؛ بنابراین در چنین شرایطی هیچ خوردگی نمیتواند رخ دهد. درنتیجه مشخص است که عملاَ فولاد نمیتواند مقاومت ویژه استنلس‌استیل را در برخورد با سیال‌های خورنده، ارائه کند!.
نکات مهم ایمنی تانکر حمل اسید
هرچند مخزن حمل اسید استیل، وجوه تمایز و ویژگیهای خاصی داشته و در برابر اسیدها تا حدود زیادی مقاوم است. ولیکن بررسی لازم برای تکمیل نکات ایمنی مخزن استیل اسید تریلی، باید بصورت دقیق انجام بگیرد. امری که نه تنها در تولید و آزمایش تانکرهای نگهداری اسید باید جدی گرفته شود. بلکه در تولید سایر مخازن مواد شیمیایی (PE، PP، GRP و…) نیز باید تداوم داشته باشد. دقت داشته باشید که:
- عمر مفید این مخازن ذخیره سازی، معمولاً بین 20 تا 40 سال تخمین زده میشود. برای تضمین عملکرد ایمن تانکر حمل اسید تریلی، ضخامت مخزن باید حداقل هر دو سال یک بار مورد بازرسی قرار گیرد.
- حداقل هر پنج سال یکبار، مخزن حمل اسید برای بازرسی داخلی، آزمایش شود.
- خوردگی توسط اسید، یکی از مهمترین عوامل تخریب انواع مخازن ACID پلاستیکی و متعلقات آن می‌باشد. این در حالیست که تانکرهای استنلس استیل در برابر این سیالات، مقاومت بالایی دارند.
- اثر خوردگی طولانی مدت در مخزنهای ذخیره مواد شیمیایی فولادی، بصورت «نازک شدن مداوم و تدریجی بخش دیواره مخزن» خود را نمایان می‌سازد. به‌ویژه در سطوح پایین تر. مسئله ای که منجر به نقص پوسته و کاهش کیفیت مقاومت بدنه میشود. (به همین دلیل از کمربندهای استیل در این تانکرها استفاده میکنند)
- تخریب مخازن (مخزن فایبرگلاس، تانکر حمل اسید تریلی استیل، منابع پلی‌پروپیلن و…)، بصورت یکنواخت و یک شکل نیست. گاهی ممکن است خوردگی بصورت یک حفره موضعی در بدنه کناره اتفاق بیوفتد. همچنین امکان دارد در کف مخزن حمل اسید استیل صورت گیرد. (مخصوصاَ اگر که کف مخزن استیل صاف باشد!)
- دمای سیال اسیدی هم میتواند فرآیند خوردگی را تسریع ببخشد. به‌همین علت کارشناسان شرکت سازآب قبل از محاسبه ظرفیت تانکر حمل اسید تریلی، دمای موردنیاز سیال یا سیالات را از متقاضی جویا میشوند.
تاثیر پوشش ضد خوردگی در مقاومت تانکر حمل اسید
تعبیه‌ی پوشش ضدخوردگی در تریلی حمل اسید، بدنه این تجهیزات را در برابر اسیدهای سولفوريیک ایمن می‌نماید. قدرت اکسیداسیون و خورندگی سولفوریک اسیدها بسیار بالاست. بخصوص در برخورد و تماس مداوم با فلزات، قابلیت ایجاد واکنش و تولید هیدروژن را دارند. معمولاَ هنگام تولید هیدروژن توسط sulfuric acid در پی واکنش با بدنه مخازن عادی، یک سطح خورده شده‌ی دارای شیار نمایان میشود. برای جلوگیری از تمامی این خوردگیها و نشتی ها، سطح فولاد عادی و یا حتی استیلها را با پوششهای ضد خورندگی، مقاوم سازی میکنند.
ویژگیهای پوشش ضد خوردگی تانکرها
پوششهای ضدخوردگی چگونه میتوانند بدنه انواع مخزن حمل اسید را از شر سیالات اسیدی، نجات دهند؟!. برای پاسخ به این سوال، ذکر ویژگیهای پوشش ضد خوردگی تانکر حمل اسید تریلی الزامیست:
- سطح یکدستی را بوجود آورده و نقطه‌ی نفود خالی باقی نمی‌گذارد.
- بیشتر از 35 برابر استیل ها، صافی سطح را ارائه می دهند. (صافی ویژه‌ی سطح، به تخلیه‌ی کاملتر اسیدها کمک میکند. یعنی هم به لحاظ مادی، شرایط اقتصادی مناسبتری را فراهم می آورد؛ و هم بدلیل عدم داشتن تخلخل، ذرات اسیدی روی سطح تریلی حمل اسید باقی نمی‌مانند)
- شدیداَ چسبناک هستند و به هیچ عنوان از روی سطح فولاد جدا نمی‌شوند. (مگر با خوردگی در طی طولانی مدت و با عدم نگهداری صحیح)
- کیفیت سیال نگهداری شده را بدلیل ماهیت «غیرجاذب» و «غیرواکنش دهندگی» خود، حفظ میکند.
- مشخصاَ وجود این پوشش ها، در افزایش طول عمر تانکر حمل اسید تریلی موثر خواهد بود.
- از مستعد شدن شرایط برای نشت و ایجاد نقاط بحرانی، جلوگیری می نماید.
آسیبهای تریلی حمل اسید
غالباَ آسیبهای وارده به انواع تانکر حمل اسید به 4 نوع مختلف است:
- ضربات مکانیکی:
اگرچه بدنه انواع مخزن پلی پروپیلن، FRP، فایبرگلاس، پلی اتیلن، گالوانیزه، استیل و… در مقابل ضربه، سایش و فشار مقاوم است. اما بایستی توجه داشته باشید که وارد آمدن یک ضربه سهمگین مکانیکی به بخشی خاص از تانکر حمل اسید، میتواند منجر به ترک و البته نشتی آنها شود.
- کف تانکر حمل اسید:
همواره تجهیزات حاوی آبها، فاضلابها و البته اسیدها، از ناحیه‌ی کف در معرض خطر نشتی قرار دارند. این مسئله البته برای طیفهای مختلف تریلی حمل اسید شدیدتر است. زیرا باقیمانده اسیدها، بخصوص SULFURIC ACID، میتواند رسوب شدیدی را ایجاد نموده و موجب خوردگی کف تانکرها شوند. جهت جلوگیری از این مسئله، فرآیند تخلیه‌ی اسیدها و سیالات شیمیایی خورنده، باید بطور کامل و با دقت هرچه تمام‌تر صورت بگیرد.
- آسیب جوشکاری:
اتصال با جوش، شدیداَ مستحکم تر و مطمئن‌تر از اتصال با چسب است. بخصوص در برخورد با سیالات و مواد اسیدیته که چسب را به راحتی از بین می‌برند. اما با اینحال فرآیند جوشکاری ورقهای تانکر حمل اسید تریلی نیز بایستی با کیفیت بالا انجام گیرد. درغیر اینصورت شاهد دوام اینگونه مخازن نخواهیم بود!.
- پایان عمر مفید:
هیچگاه نمیتوان از زمان فرار کرد!. مسئله ای که برای پایان یافتن عمر مفید انواع مخزن حمل اسید نیز صدق میکند. پس از پایان عمر مفید این تجهیزات، پیشنهاد میشود به دنبال تعمیرات آنها نباشید. زیرا از یکسو بدنه در هیچ صورتی، تحمل مجدد اسیدها را ندارد؛ و از سوی دیگر با ایجاد معایب جدید، عملاَ پول خود را دور ریخته‌اید!. درنتیجه تعویض مخزن، عاقلانه ترین و بهترین راهکار ممکن است.
خرید تانکر حمل اسید دست دوم
پیشتر نیز بارها تأکید داشتیم که سلامت و کیفیت بالای این تجهیزات، بسیار پراهمیت است. زیرا وقوع هرگونه نشتی در این مخازن، میتواند خسارات وحشتناک جانی و مالی را به بار بیاورد. از همین رو کارشناسان فنی گروه صنعتی سازآب، هیچگاه خرید تانکر حمل اسید دست دوم را به مشتریان خود پیشنهاد نمیکنند. زیرا مشتریان از مواردی نظیر:
- کیفیت تولید
- نحوه استفاده از آن (در طی مدت بکارگیری قبلی)
- ضربات پیشین وارده به تریلی حمل اسید
- مدت دقیق کارکرد مخزن موردنظر
و… هیچگونه آگاهی نداشته و ممکن است تنها چند هفته و یا چند ماه پس از خرید تانکر حمل اسید دست دوم، شاهد خرابی و نشتی و حتی پایان عمر مفید انها باشند!!.
رفرنس اصلی این مطلب را میتوانید در آدرس زیر بیابید:
